Station Amersfoort Centraal
Station Amersfoort Centraal is het belangrijkste station van Amersfoort, en ligt op het kruispunt van de spoorlijnen Utrecht - Zwolle en Amsterdam - Apeldoorn. Tevens heeft Amersfoort Centraal via de Valleilijn een rechtstreekse verbinding met Barneveld en Ede. De hoofdingang bevindt zich aan de zuidzijde, aan het Stationsplein. Vanaf hier is het nog ongeveer 1 kilometer lopen tot aan het centrum van Amersfoort. Tevens ligt er aan de noordzijde aan het Piet Mondriaanplein een ingang. Het station bevat in totaal 3 perrons. Het eerste perron met de sporen 1 en 2 wordt vooral gebruikt voor de doorgaande treinen richting Zwolle en Apeldoorn. Het derde perron met de sporen 6 en 7 wordt vooral gebruikt voor de doorgaande treinen richting Utrecht en Amsterdam (zuid) en Schiphol. De overige treinen vertrekken vanaf de sporen 4 en 5 op het middelste perron. Direct ten westen van het station bevindt zich het nog steeds zeer grote emplacement, waar vroeger de Wagenwerkplaats was gevestigd.
| Geopend: | 20 augustus 1863 |
| Spoorlijnen: | Utrecht - Amersfoort |
| Amersfoort - Zwolle | |
| Amsterdam - Amersfoort | |
| Amersfoort - Apeldoorn | |
| Amersfoort - Ede-Wageningen | |
| Perronsporen: | 6 |
| Adres: | Stationsplein 41 |
| 3818 LE Amersfoort |
Geschiedenis
Eerste stations (1863-1901)
In 1863 werd door de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCS) het eerste deel van de Centraalspoorweg in gebruik genomen, de spoorlijn Utrecht - Amersfoort - Zwolle - Kampen. De NCS bouwde aan deze lijn standaardstations ingedeeld in 3 klassen. Amersfoort kreeg een standaardstation van de 1e klasse. In 1874 werd vervolgens door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM) de Oosterspoorweg in gebruik genomen, de spoorlijn Amsterdam - Hilversum - Amersfoort. In 1876 werd de Oosterspoorweg verlengd naar Apeldoorn en Zutphen. In Amersfoort ging de HIJSM mede gebruik maken van het NCS station.
Achterzijde van het station van de Nederlandsche Centraal Spoorweg Maatschappij aan het Smallepad in 1866 (Archief Eemland nr. 10613).
Het emplacement van voormalig station Amersfoort NCS
(Het Utrechts Archief nr. 170).
Gezicht op de versierde werkplaats van het seinwezen van de NCS te Amersfoort , tijdens de viering van het 50-jarig jubileum van de NCS in 1913. met poserend spoorwegpersoneel (Het Utrechts Archief nr. 801270).
Tekening doorsnede van Amersfoort NCS
(Het Utrechts Archief nr. 7157).
Tekening voorgevel van Amersfoort NCS
(Het Utrechts Archief nr. 7157).
Tekening bovenaanzicht van Amersfoort NCS
(Het Utrechts Archief nr. 7157).
Enkele jaren later, in 1886, werd door de Nederlandse staat de spoorlijn Amersfoort - Kesteren aangelegd. De exploitatie van deze spoorlijn kwam in handen van de HIJSM. Omdat deze spoorlijn vanuit het westen gezien al voor station Amersfoort NCS aftakte richting het zuidoosten, konden treinen op deze route geen gebruik maken van het bestaande station. Daarom werd er vlak na de splitsing een tweede station gebouwd, genaamd Amersfoort Staat. Om een overstap te kunnen bieden van deze nieuwe spoorlijn op de bestaande Centraalspoorweg of Oosterspoorweg, werd in 1889 nog een derde halte gebouw genaamd Amersfoort Aansluiting. Deze halte lag ongeveer op de locatie van het huidige station, en was uitsluitend bedoeld voor overstappers.
Tekening van Amersfoort Staat
(Het Utrechts Archief nr. 3903)
Het station Amersfoort Staat van de HSM aan de Toegangsweg in Amersfoort, met voltallige personeelsbezetting
(Archief Eemland nr. 10786).
Situatieschets 3 verschillende stations Amersfoort
(Oudheidkundige Vereniging Flehite Amersfoort)
Tweede station (1901-1995)
Drie stations zo dicht bij elkaar bleek in de praktijk erg onhandig te zijn, daarom werd er in 1901 een nieuw station ontworpen door Dirk Margadant. Het werd gebouwd op de plek van het huidige station. Het nieuwe station verving de drie bestaande stations. Consequentie was wel dat het station hiermee verder van het centrum van Amersfoort kwam te liggen. Het oude NCS-station bleef bestaan als dienstgebouw en bestaat nu nog steeds. Aanvankelijk bestond het station uit een zijperron en een eilandperron met daarop 3 gebouwen (perrongebouwen A t/m B, zie tekeningen hieronder). In 1969 is het zijperron omgebouwd tot eilandperron met een extra perronspoor. Om dit mogelijk te maken werd de perrongevel van het stationsgebouw een stukje naar achteren verplaatst.
Gezicht op het NS-station Amersfoort te Amersfoort in 1933 (Het Utrechts Archief nr. 155095).
Luchtfoto van de samenkomst van de spoorlijnen naar Kesteren (onderaan) met die naar Zwolle en Apeldoorn (Archief Eemland nr. AFT005000037).
Het station aan het Stationsplein (Archief Eemland nr. 52790).
Tekening station en perrongebouw C uit 1901 (Archief Eemland nr. MOA002001394).
Tekening perrongebouw A uit 1901 (Archief Eemland nr. MOA002002168).
Tekening perrongebouw B uit 1901 (Archief Eemland nr. MOA002002170).
Het stationsgebouw van D.A.N. Margadant aan het Stationsplein (Archief Eemland nr. AFT007001378).
Het stationsplein met het stationsgebouw van Margadant uit 1901. Op het plein staan diverse bussen van de firma Nefkens voor de stadslijnen in Amersfoort (Archief Eemland nr. AFT007001316).
Het station van architect Margadant: 2e perron, perrongebouw B in 1989 (Archief Eemland nr. MOA001007272).
Het westelijk deel van het emplacement in 1962
(Het Utrechts Archief nr. 1221).
Het oostelijk deel van het emplacement in 1962
(Het Utrechts Archief nr. 1221).
Splitsing spoorlijnen richting Zwolle en Apeldoorn in 1962
(Het Utrechts Archief nr. 1220).
Interieur van het NS-station Amersfoort te Amersfoort in 1953: wachtkamer met restauratie op het tweede perron (Het Utrechts Archief nr. 167375).
Interieur van het N.S.-station Amersfoort te Amersfoort: hal en overloop in 1970 (Het Utrechts Archief nr. 152359).
Vogelvluchtopname van het busstation en een tijdelijk NS-station aan de Barchman Wuytierslaan. Op de achtergrond het spoorwegemplacement met een groot aantal goederenwagens en de Wagenwerkplaats
(Archief Eemland nr. AFT007001679).
Derde station (1997-heden)
Door het toegenomen reizigersverkeer werd het uit 1901 stammende stationsgebouw steeds krapper, en daarom is begin jaren negentig besloten om het station te slopen en te vervangen door een geheel nieuw stationsgebouw, naar een ontwerp van Jan van Belkum. Het nieuwe station werd in 1997 in gebruik genomen. Dit nieuwe stationsgebouw is aan beide zijden van het spoor volledig geïntegreerd met diverse kantoorgebouwen. Alleen de perrongebouwen op het tweede eilandperron bleven behouden. Tevens kwam er aan de noordzijde een extra derde eilandperron bij. De hoofdingang bestaat uit een grote glazen gevel, met daarachter de stationshal. Aan de noordzijde werd daarnaast een extra ingang gerealiseerd. In december 2019 werd het station hernoemd in Amersfoort Centraal.
Foto galerij
Reactie plaatsen
Reacties